Obowiązek alimentacyjny często stanowi kwestię sporną między małżonkami i bywa źródłem napięć, zwłaszcza gdy chodzi o jego wysokość i okres trwania. W tym wpisie wyjaśniamy, do kiedy rodzice są zobowiązani do płacenia alimentów na dzieci oraz w jakich sytuacjach obowiązek ten może wygasnąć lub ulec zmianie.

Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka – co to jest?

Prawo rodzinne dokładnie określa, czym jest obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka oraz jak powinien być realizowany. Mówi o tym między innymi Art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Oznacza to, że rodzice mają wspólny obowiązek dbania o dobro dziecka, przyczyniając się do jego utrzymania i wychowania proporcjonalnie do swoich możliwości finansowych i zarobkowych.

Obowiązek alimentacyjny rodziców polega przede wszystkim na dostarczaniu dziecku środków utrzymania oraz wychowania. Jego zakres jest wyznaczony z jednej strony przez usprawiedliwione potrzeby dziecka, a z drugiej przez możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica, który został zobowiązany do alimentacji.

Obowiązek alimentacyjny rodziców – podstawowe zasady

Rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych w stosunku do dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek alimentacyjny nie ogranicza się jedynie do okresu przed ukończeniem przez dziecko 18 lat. Dorosłe dzieci, które jeszcze studiują lub z innych względów nie są w stanie same się utrzymać, również mogą otrzymywać wsparcie finansowe od rodziców.

Szczegółowe wytyczne dotyczące obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka zostały określone w Art. 133 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

• 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
• 2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
• 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Obowiązek finansowego wspierania dziecka trwa do czasu, gdy osiągnie ono samodzielność, co najczęściej wiąże się z zakończeniem nauki i podjęciem pracy. Okres ten może zostać przedłużony, jeśli dziecko nadal się uczy lub z innych powodów nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać.

Kiedy rodzice mogą przestać płacić alimenty na dziecko?

Płacenie alimentów to dla wielu rodziców spore obciążenie, szczególnie gdy są one wysokie lub gdy nagle znacząco pogarsza się sytuacja finansowa osoby zobowiązanej do ich opłacania. Zdarza się, że rodzic doświadcza problemów finansowych spowodowanych utratą pracy, chorobą lub innymi trudnościami, co sprawia, że wywiązywanie się z tego obowiązku staje się wręcz niemożliwe. W takim wypadku można złożyć wniosek o obniżenie alimentów. Jednak wymaga to udokumentowania zmian w sytuacji finansowej i przedstawienia ich przed sądem.

Istnieją też sytuacje, w których rodzice mogą przestać płacić alimenty na dorosłe dziecko. Jest to możliwe, gdy:

• dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie – ukończyło edukację i podjęło pracę, która pozwala mu na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb,
• dziecko celowo unika pracy lub nauki, pomimo że ma taką możliwość,
• dziecko zachowuje się w sposób rażąco niewłaściwy wobec rodziców – przykładem takiego zachowania jest przemoc fizyczna lub psychiczna, znieważanie, utrudnianie kontaktów z wnukami,
• żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego – co może to mieć miejsce np. gdy dorosłe dziecko prowadzi rozrzutny tryb życia lub wykorzystuje rodziców finansowo,
• płacenie alimentów stanowi nadmierne obciążenie dla budżetu rodziców i ogranicza ich możliwości utrzymania się lub, gdy rodzice mają ograniczone możliwości zarobkowe.

Samo osiągnięcie pełnoletności przez dziecko nie jest równoznaczne z automatycznym uchyleniem obowiązku alimentacyjnego, nawet jeśli istnieją ku temu uzasadnione powody. Rodzice muszą złożyć do sądu pozew o uchylenie alimentów i udowodnić, że zaistniały przesłanki do jego uwzględnienia. W sporządzeniu pozwu i przygotowaniu niezbędnej dokumentacji pomogą Ci prawnicy z naszej kancelarii.

Od czego zależy wysokość alimentów?

Małżonkowie w trakcie rozwodu często spierają się o wysokość alimentów, ponieważ jest to kwota, która musi odpowiadać zarówno potrzebom dziecka, jak i możliwościom finansowym rodzica zobowiązanego do ich płacenia. Wysokość alimentów zależy przede wszystkim od:

• Usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego – sąd bierze pod uwagę wiek dziecka, jego stan zdrowia, poziom edukacji, zainteresowania, a także standard życia, do którego było przyzwyczajone w trakcie trwania małżeństwa rodziców. Im większe potrzeby dziecka, tym wyższe alimenty może ono otrzymać.
• Możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego – sąd ocenia dochody rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów, jego wydatki, posiadany majątek, a także możliwości podjęcia dodatkowej pracy lub podwyższenia kwalifikacji. Im większe możliwości finansowe rodzica, tym wyższe alimenty będzie musiał płacić.
• Sąd uwzględnia także sytuację rodzinną obu rodziców, np. liczbę dzieci, stan zdrowia, konieczność opieki nad innymi osobami.

Ustalenie wysokości alimentów to złożony proces, w którym sąd musi dokładnie zapoznać się ze wszystkimi okolicznościami sprawy. Dlatego ważne jest, aby w trakcie postępowania o alimenty przedstawić sądowi wszystkie dowody potwierdzające Twoje stanowisko, np. zaświadczenia o dochodach, rachunki, faktury. Warto również skorzystać z pomocy adwokata, który pomoże w przygotowaniu pism procesowych i będzie reprezentował Cię przed sądem.

Zniesienie lub zmiana wysokości alimentów – gdzie szukać pomocy?

Przyznanie alimentów oraz ich wysokość zależą od indywidualnej sytuacji każdej rodziny, dlatego też sąd szczegółowo analizuje potrzeby dziecka oraz możliwości finansowe rodzica zobowiązanego do płacenia. Gdy rodzic płacący alimenty doświadcza zmian w swojej sytuacji finansowej – na przykład z powodu utraty pracy, choroby czy innych trudności – może złożyć wniosek o obniżenie lub zniesienie obowiązku alimentacyjnego.

Prawnicy z naszej kancelarii pomogą w przygotowaniu niezbędnej dokumentacji oraz doradzą, jakie kroki należy podjąć, aby skutecznie uzyskać zmianę wysokości alimentów. Oferujemy wsparcie na każdym etapie procesu, tłumaczymy procedury sądowe i reprezentujemy klientów podczas rozpraw. Zadbamy o to, aby Twoje prawa były respektowane, a Twoje stanowisko zostało właściwie przedstawione przed sądem.