Realizacja ostatniej woli zmarłego nie zawsze przebiega bezproblemowo. Czasami zdarza się, że testament pomija ważnych spadkobierców lub zawiera zapisy budzące wątpliwości co do ich prawidłowości. W niektórych sytuacjach dokument ten można podważyć, nawet jeśli został sporządzony u notariusza. Kiedy jest to możliwe?
Podważenie testamentu notarialnego – na czym polega i jakie może mieć skutki prawne?
Choć testament notarialny uznawany jest za jedną z najbezpieczniejszych i najbardziej wiarygodnych form wyrażenia ostatniej woli, nie oznacza to jednak, że nie można go podważyć. Nawet dokument sporządzony w obecności notariusza może zostać zakwestionowany, jeśli wystąpią określone przesłanki prawne, co zostało potwierdzone przez Sąd Najwyższy.
Warto mieć jednak świadomość, że podważenie takiego dokumentu nie jest łatwe. Wymaga udowodnienia, że w chwili jego sporządzania zaistniała jedna z przesłanek określonych w art. 945 Kodeksu cywilnego:
- 1. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3) pod wpływem groźby.
- 2. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.
Poza wskazanymi powyżej okolicznościami można też powoływać się na błędy formalne, np.:
- brak podpisu na dokumencie,
- nieobecność odpowiednich osób przy wygłaszaniu oświadczenia ustnego lub notarialnego,
- nieprzygotowanie protokołu oświadczenia wygłoszonego przez spadkodawcę.
Podważenie testamentu notarialnego – możliwe konsekwencje
Jeśli testament zostanie prawomocnie uznany za nieważny, jego zapisy przestają obowiązywać. To powoduje, że majątek dzielony jest zgodnie z wcześniejszym testamentem (jeśli taki istnieje), a w przypadku jego braku obowiązuje podział na zasadach ustawowego dziedziczenia.
Skutkiem takiego postępowania może być całkowita zmiana spadkobierców lub wysokości przysługujących im udziałów. To z kolei wiąże się z koniecznością wszczęcia nowego postępowania spadkowego i może prowadzić do długotrwałych sporów rodzinnych oraz znacznych kosztów.
Dlaczego podważenie testamentu spisanego u notariusza może być trudne?
Przy sporządzaniu testamentu notariusz ma obowiązek zachowania najwyższych standardów. Musi upewnić się, że spadkodawca działa w pełni świadomie, ma zdolność do czynności prawnych i nie znajduje się pod wpływem przymusu, groźby ani nie działa na podstawie błędnych informacji.
Procedura jest prowadzona bardzo skrupulatnie. Notariusz sprawdza tożsamość testatora, odczytuje treść testamentu na głos oraz upewnia się, że jest ona zrozumiała i w pełni zgodna z wolą spadkodawcy. Każdy etap sporządzania dokumentu odbywa się z zachowaniem wymogów formalnych, które mają na celu zabezpieczenie przed ewentualnymi nadużyciami lub manipulacją.
Ze względu na profesjonalny charakter testamentu notarialnego i domniemanie jego autentyczności oraz ważności, unieważnienie takiego dokumentu staje się skomplikowanym procesem, który wymaga zgromadzenia rzetelnych i wiarygodnych dowodów.
Kto może podważyć testament notarialny?
Testament może podważyć każda osoba, która ma w tym interes prawny. W praktyce oznacza to, że może:
- odnieść konkretną korzyść w przypadku unieważnienia dokumentu lub poniesie realną szkodę, gdy zostanie on zrealizowany.
Mogą to być np. osoby uprawnione do zachowku, pominięci w testamencie członkowie najbliższej rodziny lub osoby, które mogłyby odziedziczyć spadek na mocy ustawy, gdyby testament nie istniał.
Co ważne z wnioskiem o stwierdzenie nieważności testamentu może wystąpić także np. bliski przyjaciel zmarłego, jeśli jest w stanie wykazać, że ma uzasadniony interes w sprawie. Sąd każdorazowo analizuje, czy dana osoba ma realny i prawnie chroniony interes w zakwestionowaniu ostatniej woli spadkodawcy.
Co trzeba zrobić, aby zakwestionować testament notarialny?
Podważenie testamentu możliwe jest wyłącznie w postępowaniu sądowym. Osoba, która chce zakwestionować ważność tego dokumentu, musi złożyć odpowiedni wniosek, w którym jasno wskaże podstawy prawne zarzutu nieważności.
Do wniosku warto dołączyć wszystkie dostępne dowody, takie jak dokumentacja medyczna, zeznania świadków czy opinie biegłych, ponieważ to na osobie podważającej testament spoczywa obowiązek udowodnienia zarzutów.
W toku postępowania sąd przesłuchuje świadków i analizuje dowody, aby ustalić wszystkie okoliczności mające wpływ na prawną moc oświadczenia woli.
Jak przygotować się do podważenia testamentu notarialnego?
Skuteczne obalenie testamentu notarialnego wymaga odpowiedniego przygotowania. Konieczne jest nie tylko precyzyjne wskazanie podstaw nieważności dokumentu, ale także zgromadzenie materiałów potwierdzających te zarzuty.
Dlatego w takich sprawach warto skorzystać ze wsparcia prawników z Kancelarii Adwokackiej Dariusza Lubińskiego. Dokładnie przeanalizujemy wszystkie okoliczności i dokumenty, pomożemy zgromadzić niezbędne dowody oraz przygotujemy skuteczne argumenty prawne, które zwiększą szanse na podważenie testamentu. Nasza kancelaria zapewnia profesjonalne wsparcie na każdym etapie postępowania sądowego. Zapraszamy do kontaktu!