Postępowanie administracyjne to ciąg czynności procesowych, które są podejmowane przez organy administracji publicznej oraz inne podmioty postępowania w celu wydania decyzji administracyjnej lub w celu weryfikacji decyzji administracyjnej.
Natomiast postępowanie sądowoadministracyjne to ciąg czynności procesowych podejmowanych przez sąd administracyjny oraz inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania bądź zaniechanie działania przez organ administracji publicznej.
Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jakie procedury obowiązują w obu przypadkach!
Postępowanie administracyjne – podstawowe informacje
Postępowanie administracyjne ma na celu wydawanie decyzji i rozstrzyganie różnego rodzaju spraw związanych z administracją publiczną. W tym trybie mogą być rozpatrywane sprawy dotyczące zmiany nazwiska, wydanie pozwolenia na budowę, a także postępowania podatkowe, celne, odwołania od decyzji administracyjnych czy wydawanie zaświadczeń. Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Wszystkie zagadnienia z nim związane zostały szczegółowo opisane w Kodeksie postępowania administracyjnego.
Wyróżniamy dwa rodzaje postępowania administracyjnego:
- Ogólne – regulowane przepisami kodeksu postępowania administracyjnego w działach I, II, IV i IX. W tym przypadku większość spraw jest rozstrzygana w drodze decyzji administracyjnych. Są to na przykład sprawy geodezyjne, wodne czy budowlane.
- Szczególne – regulowane w znacznej części przez przepisy kodeksowe lub pozakodeksowe i może dotyczyć, np. udzielania patentów, spraw podatkowych czy celnych.
Postępowanie administracyjne może być prowadzone w trybie głównym i wówczas toczy się przed organem I i II instancji lub trybie nadzwyczajnym, którego celem jest weryfikacja poprawności decyzji wydanej w trakcie postępowania głównego.
Kto może być uczestnikiem postępowania administracyjnego?
Stroną postępowania administracyjnego może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna oraz jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Osoby fizyczne niemające zdolności do czynności prawnych, są reprezentowane przez przedstawicieli ustawowych. Jeżeli sprawa nie wymaga osobistego stawiennictwa, osoba fizyczna może być również reprezentowana przez pełnomocnika. W trakcie postępowania administracyjnego strony mają prawo wglądu do akt sprawy, mogą wykonywać kopie, notatki, a niekiedy również uwierzytelnione odpisy. Wyłączeniu podlegają jedynie te akta, które zawierają informacje niejawne.
Jakie są etapy postępowania administracyjnego?
W postępowaniach administracyjnych głównych i nadzwyczajnych wyróżniamy 3 etapy:
- Etap wstępny – obejmuje czynności związane z wszczęciem postępowania oraz czynności procesowe, które są przeprowadzane, aby zbadać dopuszczalność wszczęcia postępowania.
- Etap postępowania wyjaśniającego – obejmuje czynności procesowe, które mają na celu ustalenie stanu faktycznego sprawy, co daje podstawę do zastosowania normy prawa materialnego.
- Etap podjęcia decyzji – czyli rozstrzygnięcie sprawy będącej przedmiotem postępowania.
Organy administracji publicznej są zobowiązane do wnikliwego i szybkiego rozpatrzenia sprawy. W przypadku postępowań wyjaśniających sprawa powinna zostać załatwiona nie później niż w ciągu jednego miesiąca. Gdy decyzja dotyczy bardzo skomplikowanego zagadnienia, organy administracyjne na wydanie decyzji mają nie więcej niż dwa miesiące od dnia wszczęcia procedury. Natomiast sprawy w postępowaniu odwoławczym powinny być rozstrzygnięte w ciągu miesiąca od daty otrzymania odwołania. Jeśli termin ulegnie przedłużeniu, urząd musi wskazać przyczynę zwłoki oraz wyznaczyć nowy termin załatwienia sprawy.
Od każdej decyzji administracyjnej można się odwołać w określonym przez ustawodawcę terminie. Odwołanie może być uzasadnione niezadowoleniem z wydanej decyzji lub innym ważnym powodem. Wówczas strona wnosi o odwołanie do drugiej instancji za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.
Postępowanie sądowo-administracyjne – co warto wiedzieć?
Zadaniem sądów administracyjnych jest kontrola działalności administracji publicznej, a także rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. Sądy administracyjne dzielimy na:
- Wojewódzkie sądy administracyjne (WSA),
- Naczelny Sąd Administracyjny (NSA).
Aby postępowanie przed WSA mogło się rozpocząć, trzeba wnieść skargę lub wniosek. Uprawnionym do wniesienia takiej skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny. Może to zrobić np. Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, prokurator, organizacja społeczna lub inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami skargę można wnieść, gdy zostały wyczerpane środki zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka.
Wyczerpanie środków zaskarżenia oznacza, że strona nie może już skorzystać z takich środków jak zażalenie, odwołanie czy ponaglenie.
Warto mieć świadomość, że wniesienie skargi do WSA nie wstrzymuje zaskarżonych działań. Aby tak się stało, trzeba złożyć wniosek do właściwego organu o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności. Wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji lub czynności może także nastąpić z urzędu.
Jakie są etapy postępowania sądowoadministracyjnego?
W postępowaniach sądowoadministracyjnych obowiązuje zasada jawności, co oznacza, że strony mają prawo wzięcia udziału we wszystkich czynnościach dokonywanych przez sąd.
Etapy przebiegu rozprawy przed WSA to:
- Wyznaczenie składu orzekającego.
- Zawiadomienie stron o terminie i miejscu rozprawy.
- Wywołanie sprawy.
- Sprawdzenie obecności.
- Sprawozdanie sędziego sprawozdawcy.
- Zabranie głosu przez strony.
- Udanie się sądu na naradę i głosowanie.
- Narada sądu.
- Głosowanie sądu.
- Ogłoszenie wyroku.
- Ustne uzasadnienie wyroku.
- Pouczenie stron o sposobie i terminie zaskarżenia wyroku.
Wojewódzki sąd administracyjny po rozpatrzeniu skargi sąd może wydać jedno z następujących rozstrzygnięć:
- uchylenie decyzji w części lub całości,
- stwierdzenie nieważności decyzji,
- stwierdzenie wydania decyzji z naruszeniem prawa.
Od orzeczenia wydanego przez WSA można się odwołać poprzez złożenie skargi kasacyjnej lub zażalenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Postępowanie administracyjne i sądowo-administracyjne – gdzie szukać pomocy?
Zarówno w przypadku postępowania administracyjnego, jak i sądowoadministracyjnego bardzo ważne jest prawidłowe składanie wniosków i skarg oraz pilnowanie terminów. Jeśli chcesz mieć pewność, że Twoja sprawa zostanie rozstrzygnięta pomyślnie, skorzystaj z usług naszej kancelarii.
Specjalizujemy się w prowadzeniu spraw administracyjnych i sądowo-administracyjnych, dzięki czemu jesteśmy w stanie doradzić Ci najkorzystniejsze rozwiązanie w każdej sytuacji. Zapraszamy do kontaktu!