Umowa dożywocia to korzystne rozwiązanie dla osób starszych, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej i chcą zabezpieczyć sobie odpowiednią opiekę oraz miejsce do życia na resztę swoich dni. Jej przedmiotem jest przeniesienie praw własności do nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie. Co dzieje się z umową dożywocia w przypadku śmierci obdarowanego?

Czym jest umowa dożywocia?

Umowa dożywocia to instrument prawny, który pozwala na przekazanie prawa do korzystania z nieruchomości jednej osobie, zwanej nabywcą do końca swojego życia, w zamian za sprawowanie opieki nad zbywcą nieruchomości, zwanym dożywotnikiem. Opieka ta może przybierać różną formę. Najczęściej obejmuje dożywotnie utrzymanie oraz pokrycie kosztów pogrzebu.

Umowa dożywocia jest uregulowana zapisami Kodeksu cywilnego. Może dotyczyć przeniesienia praw własności do:

• mieszkania,
• lokalu użytkowego,
• domu,
• ziemi,
• nieruchomości komercyjnych,
• udziałów w nieruchomościach,
• prawa użytkowania wieczystego,
• udziału w takim prawie.

Ten instrument prawny ma na celu zabezpieczenie interesów obu stron. W trakcie trwania umowy dożywocia dożywotnik ma prawo do korzystania z nieruchomości i otrzymywania ewentualnych dochodów z wynajmu. Dopiero po jego śmierci nieruchomość staje się własnością obdarowanego.

Umowa dożywocia a śmierć obdarowanego – co z opieką nad zbywcą?

W ramach umowy dożywocia osoba obdarowana jest zobowiązana do świadczenia opieki na rzecz zbywcy nieruchomości. Zobowiązanie to obejmuje zapewnienie zbywcy odpowiednich warunków bytowych, takich jak wyżywienie, opieka medyczna, mieszkanie oraz pomoc w codziennych obowiązkach. Obdarowany (nabywca) może być zobowiązany do osobistego świadczenia opieki lub do zapewnienia jej w innej formie, zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowie.

Zarówno darczyńcą, jak i obdarowanym może być każdy. Przepisy nie przewidują żadnych ograniczeń w zakresie zawierania umowy dożywocia. Jednak zwykle nabywcą jest członek rodziny, bliski przyjaciel lub osoba, która od dłuższego czasu opiekuje się zbywcą.

Umowa dożywocia nie wygasa z chwilą śmierci nabywcy, jej postanowienia nadal obowiązują, zapewniając zbywcy ochronę i wsparcie. Jeśli obdarowany umrze przed zbywcą, obowiązki wynikające z umowy dożywocia przechodzą na spadkobierców nabywcy. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, spadkobiercy nabywcy, którzy dziedziczą nieruchomość, stają się zobowiązani do kontynuowania świadczeń na rzecz zbywcy, takich jak opieka i zapewnienie warunków bytowych.

Może się jednak zdarzyć, że spadkobiercy nie chcą lub nie są w stanie wywiązać się z tych zobowiązań. Wówczas zbywca może wystąpić do sądu o zamianę świadczeń na dożywotnią rentę. Taka zamiana pozwoli zbywcy na zachowanie stabilności finansowej i zapewni ochronę jego interesów. Szczegóły dotyczące wysokości renty powinny być precyzyjnie określone w wyroku sądu.

Kto może dziedziczyć nieruchomość po śmierci osoby obdarowanej?

Jeśli obdarowany umrze, jego spadkobiercy dziedziczą zarówno nieruchomość lub grunt, jak i obowiązki względem zbywcy wynikające z umowy dożywocia.

Spadkobiercami mogą zostać osoby wskazane w testamencie. Można w nim ustanowić zapis zwykły lub windykacyjny. Zapis windykacyjny powoduje, że nieruchomość przypada zapisobiercy, który nabywa w chwili śmierci spadkodawcy przedmiot zapisu windykacyjnego, a pozostałe przedmioty nabywają spadkobiercy.

W przypadku braku odpowiedniego zapisu w testamencie nieruchomość i zobowiązania wynikające z umowy dożywocia dziedziczą spadkobiercy ustawowi osoby obdarowanej, czyli:

• zstępni spadkodawcy – dzieci, wnuki i prawnuki,
• małżonek – dziedziczy razem z dziećmi, a jego udział wynosi co najmniej ¼ spadku,
• rodzice spadkodawcy – jeżeli spadkodawca nie miał dzieci, rodzice dziedziczą w równych częściach z małżonkiem,
• rodzeństwo spadkodawcy – jeżeli zmarły nie miał dzieci ani małżonka, a jego rodzice nie żyją,
• dalsi krewni – jeśli nie ma bliższych spadkobierców, dziedziczyć mogą dziadkowie lub dalsi krewni, np. wujostwo, kuzyni.

Niekiedy spadkobiercy są też wskazywani w umowie dożywocia. Mogą to być osoby lub instytucje, które będą dziedziczyły nieruchomość po śmierci dożywotnika.

Umowa dożywocia a śmierć obdarowanego – o czym trzeba pamiętać?

Po śmierci osoby obdarowanej spadkobiercy mogą być także odpowiedzialni za uregulowanie jego długów lub zobowiązań finansowych. Dlatego przed przyjęciem spadku bardzo ważne jest dokładne przeanalizowanie wszystkich możliwych konsekwencji prawnych i finansowych związanych z umową dożywocia i sytuacją finansową obdarowanego.

Kolejną ważną kwestią jest podział zobowiązań względem kilku spadkobierców. Wówczas zbywca od każdego z nich ma prawo domagać się wywiązania z umowy. Jeśli jeden ze spadkobierców zostanie obarczony odpowiedzialnością za utrzymanie zbywcy, może dochodzić zwrotu kosztów u swoich krewnych współdziedziczących.

Umowa dożywocia a śmierć obdarowanego – poznaj swoje prawa

Śmierć obdarowanego związanego umową dożywocia może bardzo skomplikować sytuację życiową i prawną jego spadkobierców. Nasi prawnicy pomogą Ci zrozumieć, jakie prawa i obowiązki wynikają z umowy dożywocia, oraz wskażą kroki prawne, które możesz podjąć w przypadku śmierci nabywcy. Wspólnie przeanalizujemy Twoją sytuację i przygotujemy odpowiednią strategię działania, która uwzględni zarówno Twoje interesy, jak i potrzeby osoby objętej umową. Skontaktuj się z nami, aby otrzymać wsparcie w zakresie dziedziczenia, odpowiedzialności za opiekę oraz możliwości zamiany świadczeń na rentę dożywotnią. Zapraszamy!